وحيد مطهرنيا
از شهر تبريز به مقصد شهر تسوج و اروميه در شمال غرب ايران که حرکت مي کني حدود6 کيلومتر که از شبستر مي گذري، به چشمه جوشان و دلنوازي مي رسي که خستگي را از دل و جان مسافران مي زدايد و سايه درختان کنار چشمه (قره کهريز) مکان مناسبي براي رفع خستگي مي باشد، در سايه سار درختان که به استراحت مي نشيني صنايع دستي چيده شده در آن محل بي اختيار توجهت را جلب مي نمايد و چشمان تو را نوازش مي دهد. در اينجا است که متوجه مي شوي پاي در ديار هنرمندان اهل دل گذاشتي که بي ادعا و خالصانه دل در گرو عشق مي نهند و خاک را به هنر کيميا مي کنند و از مقداري خاک و آب هنري مي آفرينند. کوزه گراني که دست به دست هم داده، با همدلي چون نقاش نقشي را روي گل مي زنند که جهان را به تحير وا مي دارند. اگر چه امکانات اين کوزه گران از لحاظ سرمايه و تکنولوژي و بازاريابي و تبليغات نسبت به بقيه هنرمندان شاغل در اين هنر، در سراسر دنيا کم مي باشد ولي آنها بدون ريا دل به کار مي بندند و دل هر انسان صاحب ذوقي را از فقير و غني گرفته تا صغير و کبير مي ربايند و تو چنين زير لب زمزمه مي کني: (هنر نزد ايرانيان است و بس!)
آري اينجا کوزه کنان است، مهد هنر سفال ايران.
ساليان متمادي است که مردم اين ديار سفالين از اين راه کسب روزي مي کنند و روزگار سپري، به نقش نگار ظروف، خوب که مي نگري هنر کوزه گر برايت نمايان مي شود که چگونه در روي کوزه بي جان اين چنين هنرنمايي شده است. گويند، پايه گذار کوزه گري به شکل امروزي در اين ديار حاج اسماعيل عباسقلي زاده آزاد بوده که با هنر بي نظري خود که زبانزد عام و خاص اين منطقه مي باشد اقدام به بناي شيوه نوين در کوزه گري نموده است.کوزه کنان شهري است که حدود5000 نفر جمعيت داشته و بالغ بر25 کارگاه کوزه گري در آن داير بوده که در آن110 کوزه گر مشغول به کار هستند. اما نحوه کار اين استادان بدين شکل مي باشد که با مخلوط کردن خاک رس (خاک موجود در مناطق شمالي شهر) و آب و در هم آميختن هنر و انديشه اقدام به طراحي و ساخت آن مي نمايند و بعد از پخت در کوره هاي مخصوص آماده استفاده مي باشد. شايان ذکر است که آب از منافذ ريز موجود در بدنه کوزه به بيرون مي تراود و براي تبخير نياز به گرما دارد لذا گرماي موجود اطراف را مي گيرد و باعث پايين آمدن دماي آب داخل کوزه مي شود.
آثار باستاني کوزه کنان:
1- مسجد جامع محمد حنفيه
اين مسجد يکي از کهن ترين مساجد اين منطقه بوده و درون مسجد منبري به نام «قره منبر» وجود دارد که تاريخي بودن آن را بيشتر نمايان مي سازد.
2- درخت چنار کهن
اين چنار کهن در محله سادله اين شهر بوده که قدمت حدود700 سال دارد.
3- قلعه ايچي (داخل قلعه)
اين مکان در قسمت مرکزي اين شهر بوده که مشهور است در زمان شاه اسماعيل صفوي در آن به تعليم نظامي مي پرداختند.
مشاهير و مفاخر کوزه کنان:
ابوسعيد ثاني کوزه کناني، حاج ملا احمدبن عبدالله کوزه کناني، خاوري کوزه کناني، ذکري کوزه کناني، رحمت کوزه کناني، صنع الله کوزه کناني، ميرزا حسن کوزه کناني، حاج مهدي کوزه کناني و.... همگي از افتخارات اين ديار مي باشند.
تهديدهاي صنعت سفال:
عدم وجود شهرک صنايع دستي (سفال) در مهد سفال ايران و عدم به کارگيري و آميختن تجارب بزرگان اين صنعت با علوم و فنون دانشگاهي و عدم سرمايه گذاري بخش دولتي و خصوصي از مشکلات اساسي اين صنعت بوده و براي پويا نمودن اين صنعت، اين موانع بايد برطرف گردد تا به فضل الهي شاهد شکوفايي اين صنعت کم نظير باشيم.